Zachowek, cz. II – czy wydziedziczenie spadkobiercy ustawowego ma sens?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy przysługuje prawo do zachowku, czyli żądania zapłaty odpowiedniej sumy od osoby, która otrzymała spadek na podstawie testamentu.

Czy jednak spadkodawca, który sporządził testament może uchronić osobę na rzecz której sporządził testament przez zapłatą zachowku?

Tak, istnieje prawna możliwość pozbawienia prawa do zachowku.

Spadkodawca sporządzając testament może pozbawić zstępnych, małżonka lub rodziców prawa do zachowku. Aby osiągnąć powyższy skutek spadkodawca powinien tę osoby wydziedziczyć.

Możliwe przyczyny wydziedziczenia zostały wskazane przez ustawodawcę. Należą do nich:

• uporczywe nie dopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych,
• dopuszczenie się względem spadkodawcy lub najbliższej mu osoby przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności,
• uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Jeśli faktycznie zaistniała przynajmniej jedna ze wskazanych przyczyn i została wskazana w treści testamentu jako podstawa wydziedziczenia – osoba uprawniona do zachowku nie otrzyma go.

UWAGA! Jeśli osoba, którą spadkodawca wydziedziczył pozostawiła zstępnych (dzieci) – zstępni będą mieli prawo do zachowku. Wówczas wydziedziczenie będzie mogło pogorszyć sytuację osoby, która będzie zobowiązana do zapłaty zachowku. Osoba małoletnia ma prawo do zachowku w wysokości 2/3 udziału spadkowego. Natomiast osoba pełnoletnie tylko do połowy wartości udziału spadkowego. W praktyce bardzo często może zdarzyć się sytuacja, że spadkodawca wydziedziczy syna lub córkę, którzy pozostawili małoletnie dzieci. Wówczas wysokość należnego wnukom zachowku, będzie wyższa niż zachowek, który należałby się synowi lub córce spadkodawcy.

Reasumując, wydziedziczenie jakkolwiek może przyczynić się do pełniejszej realizacji woli spadkodawcy – w pewnych sytuacjach (wskazanych powyżej) może spowodować zwiększenie wysokości zobowiązania po stronie osoby, która ten zachowek będzie musiała zapłacić. Nie zawsze będzie to w pełni odzwierciedlać wolę spadkodawcy (jeśli nie zostanie on poinformowany o powyższej skutkach).

Czy zatem wydziedziczenie ma sens? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od okoliczności konkretnej sprawy i sytuacji rodzinnej spadkodawcy.